Hollandalı Popülistlerin Koronavirüsten Yararlanma Çabaları
Yazar: Merel Zuurbier, ERC AdG PRIME Youth Araştırmacısı, Avrupa Birliği Enstitüsü, İstanbul Bilgi Üniversitesi; Doktora Adayı, Amsterdam Vrije Üniversitesi Sosyal ve Kültürel Antropoloji Bölümü
İngilizce orijinalinden tercüme eden: Aslı Aydın-Sancar, Avrupa Birliği Enstitüsü, İstanbul Bilgi Üniversitesi. Metnin orijinali için bkz., "How Dutch populists (unsuccessfully) try to exploit the Corona Virus" https://bpy.bilgi.edu.tr/en/blog/how-dutch-populists-unsuccessfully-try-exploit-cor/
Dünyadaki popülist liderlerin ve partilerin korona krizine karşı verdikleri çeşitli tepkiler, popülizmin farklı yönlerini göstermektedir. Popülizm farklı şekillerde kendisini gösterebiliyor. Örneğin Trump, kendi Ulusal Sağlık Enstitüsünün uzmanlığını açıkça sorguladı ve koronavirüse 'Çin virüsü' diyerek ırkçı bir yaklaşım sergiledi. Brezilyalı Bolsonara, virüsün oluşturduğu tehdidin gerçekliğini kabul etmeyerek, bunu bir çeşit grip hastalığı gibi sundu ve her zamanki gibi ekonominin devamlılığının önemine vurgu yaptı.
Öte yandan, Hollanda'da ülkenin iki ana popülist partisinin liderleri - Demokrasi Forumu'ndan (FvD) Thierry Baudet ve Özgürlük Partisi'nden (PVV) Geert Wilders –iktidardaki koalisyon partilerini koronavirüsle mücadele etme konusunda için yeterli önlem almadıkları için suçluyorlar. Hollanda’da koalisyon hükümeti tedbirlerini çok kademeli bir şekilde aldı. Diğer birçok Avrupa ülkesinin sınırlarını kapatmaya başladığı ve vatandaşlarına sokağa çıkma kısıtlaması getirdiği Mart ortasında, Hollanda bu tedbirleri almadı. Bunun yerine hükümet, evde kalmanın zorunlu olmadığı, ancak teşvik edildiği bir ‘sınırlı karantina' çağrısında bulundu. FvD ve PVV ise, ‘tam karantina’ ve Hollanda sınırları (i) üzerinde koruma ve kontrol talep etti.
Amsterdam Üniversitesi'nde bir Siyaset Bilimci olan Eelco Harteveld'e göre, böyle bir savunma nativist (yerli) popülistler arasında sıkça görülebilir (ii). Nativist söylem, yerli halkın 'mekânsal ve bölgesel' öğelerinin altını çizer ve halkın ilgisini koruyup, destekler. Böyle bir söylem Hollanda bağlamında zaten dikkate değer bir şekilde görülmektedir (Kaya 2019) (iii). Bu söylemin bir parçası olan Euroscepticism (Avrupa şüpheciliği) ve milliyetçilik, AB'ye karşı tutumlarında da - özellikle İtalya ve İspanya'nın virüsle savaşmasına ve ekonomilerini kurtarmasına yardımcı olmak için önerilen çözümlerden biri olan Eurobond'lara karşı çıkmalarında görülmektedir. FvD ve PVV'ye göre bu Eurobondlar, AB'nin “zengin” Kuzey ülkeleri ile “yoksul” Güney ülkeleri arasında eşit olmayan bir bölünmeye yol açacak ve güneyin borçlarının zengin ülkelere kalmasıyla sonuçlanacaktır. Baudet’in ve Wilders’ın “sınırlı karantina” ve Eurobond'lara karşı çıkmaları uzun sürmedi, çünkü koalisyon partisi sonunda Hollanda sınırlarını kontrol etmeye başladı ve AB de dış sınırlarını kapattı (iv). Harteveld'e göre, bu durum Hollandalı popülistler için pek de olumlu olmadı, çünkü eleştirileri kısa bir süre içinde kabul edildi ve bu nedenle, bu konular üzerinden başarılı bir şekilde hükümete muhalefet edebilme imkânını kaybettiler (v).
Milano'daki Bocconi Üniversitesi Politik Ekonomi Profesörü Catherine de Vries, Dutch Financial Times'ta popülist partilerin korona salgınının (vi) bir sonucu olarak büyüyeceğini düşünmenin iştah kabartıcı olduğunu savunuyor. Kendisi kriz zamanlarında vatandaşların çözümlere ihtiyacı olduğunu göstererek, çeşitli çalışmaları ele alıyor. Hükümetler oybirliğiyle hareket ederse ve alınan tedbirler etkili olursa, seçim yoluyla ödüllendirilebilirler. Örneğin, Almanya'daki son ankete göre, Merkel’in koronavirüs pandemisine müdahalesi, partisinin ülke çapında oy oranının yüzde 7 oranında artmasına neden oldu (vii). Bu önlemleri eleştiren muhalefet partileri politik zayıflık sergiliyor olarak görülebilir. Olası uzun vadeli etkilere bakıldığında, koronavirüsten kaynaklanan durgunluk popülistler lehine sonuçlanabilir. De Vries, sağcı popülistlerin seçim krizinden yararlanmak için günah keçileri bulma konusunda iyi olduklarından, ekonomik bir krizden sonra partilerine verilen desteğin arttığını gösteren araştırmalara atıfta bulunuyor.
Köln Üniversitesi'nden Siyaset Bilimci Thomas Jaeger, Avrupa’nın iç sınırlarının yeniden çizilmesinin popülistleri güçlendireceğini düşünüyor (vii). Jaeger, kriz ne kadar devam ederse milliyetçiliğin de o kadar çok öne çıkacağını iddia ediyor. Benzer bir şekilde, Philippe Legrain 'özellikle küreselleşmeyi sarsan diğer akımları güçlendirdiğinden', koronavirüsün kalıcı bir etkisi olacağını beklemektedir (viii). Legrain'e göre virüs, hem siyaseti besliyor hem de daha fazla göç kontrolünü ve korumacılığı savunan korumacılar ve milliyetçiler için politik bir nimet olmuştur. Virüs aynı zamanda popülistler için yabancıların bir tehdit olduğu fikrini pekiştirmekte ve krizdeki ülkelerin müttefiklerine ve komşularına her zaman güvenemeyeceği görüşünü doğrulamaktadır.
Cas Mudde’nin Guardian'da “Koronavirüs popülizmi öldürecek mi?” sorusuna aradığı cevap kendisinin konu hakkında ne denli şüpheci olduğunu gösteriyor (ix). Popülist partilerin korona tehdidine oldukça farklı tepkiler gösterdiğini vurguluyor. Trump ve Bolsanaro'nun yetersizliği hakkında çok şey yazıldı, ancak Hindistan’ın Narenda Modi gibi diğerleri, salgını kontrol etme girişimlerinde daha etkili olabilmektedir. “Popülizmin salgına tek, bütüncül bir yanıtı olmadığı gibi basit bir sebepten ötürü”, büyük olasılıkla virüs 'popülizmi öldürmeyecektir.
2008'deki mali kriz ve 2015'teki mülteci krizi dünya çapında popülistler için daha fazla kamu desteği sağlamıştır. Hollanda'daki sağcı popülistlerin seçimlerde koronavirüsten fayda sağlayıp sağlamayacaklarını ise bekleyip göreceğiz.
Kaynakça
(i)Tweede Kamer: ‘lockdown’ klinkt heerlijk, maar is geen oplossing , NOS, March 18 2020, last accessed 10 April 2020, available at: https://nos.nl/video/2327536-tweede-kamer-lockdown-klinkt-heerlijk-maar-is-geen-oplossing.html
(ii) Populisten kijken verschillend aan tegen het coronavirus hoe kan dat ?, Romana Abels, Trouw, April 2 2020, available at: https://www.trouw.nl/buitenland/populisten-kijken-verschillend-aan-tegen-het-coronavirus-hoe-kan-dat~b495140b/
(iii) Ayhan Kaya (2020). Populism and Heritage in Europe, lost in diversity and unity. Routledge. ISBN 9780429457678
(iv) https://twitter.com/fvdemocratie/status/1244971379113558016
(v) Populisten kijken verschillend aan tegen het coronavirus hoe kan dat ?, Romana Abels, Trouw, April 2 2020, available at: https://www.trouw.nl/buitenland/populisten-kijken-verschillend-aan-tegen-het-coronavirus-hoe-kan-dat~b495140b/
(vi) Kunnen rechts populistische partijen electoral munt slaan uit de corona-uitbraak? FD, March 8 2020, available at: https://fd.nl/opinie/1336936/kunnen-rechts-populistische-partijen-electoraal-munt-slaan-uit-de-corona-uitbraak
(vii) Merkel shines in handling of Germany’s coronavirus, France 24, March 29 2020, available at: https://www.france24.com/en/20200329-merkel-shines-in-handling-of-germany-s-coronavirus-crisis
(viii) Populisten kijken verschillend aan tegen het coronavirus hoe kan dat ?, Romana Abels, Trouw, April 2 2020, available at: https://www.trouw.nl/buitenland/populisten-kijken-verschillend-aan-tegen-het-coronavirus-hoe-kan-dat~b495140b/
(ix) The Coronavirus is killing globalization as we know it, Foreign Policy, March 12 2020, available at: https://foreignpolicy.com/2020/03/12/coronavirus-killing-globalization-nationalism-protectionism-trump/
(x) Will the coronavirus ‘kill populism’? Don’t count on it, The Guardian, March 27 2020, available at: https://www.theguardian.com/commentisfree/2020/mar/27/coronavirus-populism-trump-politics-response